تغییرات آب و هوایی و تأثیر آن بر فجایع طبیعی

تا چند دهه پیش تغییرات آب و هوایی و شرایط اقلیمی سرنوشت و مقدرات هر سرزمین به حساب آمده و بحث و گفتگو درباره آن، نوعی مداخله در کار خداوند تلقی می­‌شد. اما با ورود دستگاه‌­های جدید و استفاده از تجهیزات ماهواره‌­ای برای پیش­‌بینی وضع هوا و دست­یابی به فن باروری ابرها، انسانها به این باور رسیدند که نه تنها می­‌توان حوادث اقلیمی را پیش­‌بینی کرد بلکه می­‌توان بر روندهای موجود تأثیرگذار بوده و آن را به نفع خود تغییر داد. شاید به همین دلیل است که شعار یک سال سازمان بهداشت جهانی با عنوان توجه به تغییرات اقلیمی در سلامت انسانها مطرح شده است. با این وجود، انسانها در حال انتشار گازهای گلخانه‌­ای هستند. این گازها نیز آب و هوای جهان را دستخوش تغییر کرده­‌اند. بنابراین ضروری است تا این روند به دقت مورد توجه قرار گیرد، به طوری که از این رهگذر اقدامات و برنامه‌­ریزی­‌های مناسب را برای مقابله با پیامدهای احتمالی این تغییرات، ارزیابی و مطرح نمود. براین اساس، نوشته حاضر مروری است بر رابطه بین تغییرات آب و هوایی و رویدادهای جوّی مربوط به آن و حوادثی که از این طریق ممکن است بر زندگی انسان اثر گذار باشد. به این منظور، سه موضوع اساسی بررسی می‌­شود که در هریک از آنها به نوعی حوادث طبیعی با تغییرات جوّی در ارتباط قرار گرفته است. در مرحله اول، موج گرمای بی­‌سابقه اروپا در سال 2003 و عوامل پهنه تحت تأثیر و اقدامات انجام شده تشریح می‌­گردد. در مرحله دوم، تأثیر تغییرات آب و هوایی در بروز سیل­‌های داخلی در اروپای مرکزی و بریتانیا بررسی شده و در نهایت گردبادهای ویرانگر اقیانوس اطلس در سال­‌های 2004 و 2005 مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا ارزیابی مختصر رابطه بین تغییرات آب و هوایی و ال نینو و احتمال بروز تغییرات ناگهانی در آب و هوای محلی نیز مطرح شده است. با این وجود باید اذعان نمود که روندهای مطرح در پدیده‌­های آب و هوایی آن قدر واضح و روشن هستند که می­توان از آنها برای ارائه اطلاعات لازم و تلاش­های مناسب برای کاهش خطرات استفاده نمود. به همین دلیل، در خیلی از موارد، افزایش احتمال بروز حوادث طبیعی به دلیل تغییرات آب و هوایی در راس عوامل افزایش آسیب­‌پذیری قرار می­‌گیرد. در همین راستا، خطرات دیگری در پی تغییرات آب و هوایی حادث می‌­گردد، بنابراین نباید تغییرات آب و هوایی را به تنهایی بررسی کرد، بلکه باید آن را در تلاش­های وسیع‌­تر برای کاهش خطرات ناشی از فجایع طبیعی لحاظ نمود.